لنز دوربین عکاسی و انواع آن

همانطور که در قسمت اول معرفی لنز دوربین عکاسی گفته شد: بدون تردید یکی از مهمترین قسمت های هر دوربین عکاسی، لنز آن دوربین است. لنز دوربین عکاسی از ترکیب چند عدسی در داخل یک بدنه واحد تشکیل می شود. لنز از گران قیمت ترین اجزای یک دوربین به حساب می آید. کیفیت لنز تاثیر مستقیمی بر کیفیت عکسبرداری خواهد داشت.

در این مطلب قصد داریم با توجه به مطلب گذشته در مورد لنز دوربین عکاسی به معرفی انواع آنها بپردازیم.

چشم ما چگونه می بیند

بدن ما انسان ها نیز دارای لنز و عدسی است. این لنز به ما برای دیدن کمک می کند. بله چشم همان لنزی است که ما در بدن خود از آن بهره می بریم. شاید اگر بگوییم که یکی از اصلی ترین و گران قیمت ترین و شاید لاکچری ترین عضو بدن ما چشمان ما هستند گزافه نگفته باشیم. دید انسان ها مثل عکس ها و تصاویر حد مشخص و معینی ندارد. چشم انسان قادر است تا بیش از 140 درجه را ببیند. اما تمام آنچه که در زاویه دید انسان وجود دارد به طور واضح قابل رویت نیست. انسان ها قادر هستند تا فقط آنچه را که درون زاویه 50 درجه قرار دارد به طور واضح تشخیص بدهند.

انواع لنز دوربین عکاسی

برای عکاسی از صحنه ها و محیط های مختلف نیاز است تا از وسایل مناسبی استفاده کنیم. یکی از وسایلی که به هنگام عکاسی باید نوع آن را مشخص و انتخاب کنیم، لنز دوربین عکاسی است. این لنزها انواع گوناگونی را شامل می شوند که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت.

لنز استاندارد یا نرمال (Normal Lens)

همانطور که از اسم این نوع از لنزها مشخص است، سطح پوشش این لنزها نرمال و یا استاندارد است. نرمال بودن یک لنز به این معنا است که آن لنز سطح پوششی به اندازه سطح پوشش چشم انسان دارد. این سطح پوشش با توجه به دید انسان که 50 تا 55 درجه است مشخص می گردد. از اینرو لنزهایی که به این شکل ساخته می شوند را نرمال می گویند. فاصله کانونی لنز استاندارد حدود ۵۰mm در نظر گرفته می‌شود. به همین دلیل است که یک پرسپکتیو طبیعی ارائه می‌دهند.

در بین انواع لنز دوربین، لنزهای نرمال در تمام سبک های عکاسی قابل استفاده هستند از پرتره‌های کلوزآپ گرفته تا مناظر و عکس های تبلیغاتی. ساختار لنز های نرمال به گونه است که معمولاً یک دیافراگم باز دارند و آن‌ها را برای عکاسی در محیط داخلی و کم‌نور عالی می‌کند. با تماشای عکس‌هایی که با استفاده از این لنز‌ها گرفته شده است یک حس خوشایند و طبیعی به بیننده منتقل می‌شود.

لنز واید یا زاویه باز (Wide Angle Lens)

با توجه به توضیحاتی که در مورد لنز نرمال یا استاندارد داده شد. لنزی که فاصله کانونی کمتر از 50 mm داشته باشد را لنز واید یا زاویه باز می نامند. در واقع هرچه عدد فاصله کانونی از عدد 50 mm کمتر شود ما به سمت واید و یا زاویه باز شدن لنز حرکت می کنیم. اما عموما لنز‌هایی که فاصله کانونی آن‌ها کمتر از ۳۵mm باشد به عنوان لنز واید در نظر گرفته می‌شود. کم شدن فاصله کانونی به ما این امکان را می دهد تا بتوانیم از محیط گسترده تری عکاسی کنیم. به طوری که ما با لنز واید و یا زاویه باز سطح پوشش بیشتری در تصویر را تجربه می کنیم. در واقع هرچه فاصله کانونی کمتر شود سطح پوشش تصویر بیشتر می شود.

اما باید به این نکته نیز توجه کرد که لنز های وایدی را که فاصله کانونی کمتر از ۲۴mm دارند لنز اولترا واید (Ultra wide lens) می نامند. که البته این فاصله کانونی در دوربین‌های فول فریم در نظر گرفته می‌شود. در دوربین‌های با سنسور APS-C عموما به لنز‌های با فاصله کانونی کمتر از ۱۵mm، اولترا واید گفته می‌شود.

لنز‌های اولترا واید به دو صورت تولید می‌شوند. لنز‌های خط مستقیم (Rectilinear Lens) و لنز‌های خط منحنی (Curvilinear Lens). در نوع خط مستقیم، انحنای بیش از حد خطوط تصویر ناشی از ساختار اپتیکی لنز‌های اولتراواید کنترل و از شدت آن کاسته شده است. ولی در نوع خط منحنی که به آن لنز چشم ماهی (Fisheye lens) هم گفته می‌شود، اعوجاج (Distortion) خطوط به شدت در تصویر ایجاد می‌گردد بطوریکه در تصویر انحنا‌های بزرگی ایجاد شده و عناصر تصویر دچار اشکال غیرطبیعی (deformity) می‌شوند.

یک نکته مهم: در زمان استفاده از لنزهای واید هرچه لنز واید تر باشد خطوط  اجسامی که در گوشه های تصویر هستند تغییر خواهند کرد. پس در زمان عکاسی به این نکته توجه ویژه داشته باشید. از لنز واید برای عکسبرداری از ساختمان های بلند، سالن ها و همچنین فضا ها و اتاق های کوچکی که دیوارهای آن فضای مناسب را برای کار عکاس نمی دهد بسیار کاربرد دارد.

لنز تله فوتو یا زاویه بسته (Telephoto Lens)

ساختار لنز های تله فوتو و یا زاویه بسته دقیقا برعکس لنزهای واید و یا زاویه باز است. لنزی که فاصله کانونی بیشتر از 50 mm داشته باشد را لنز تله فوتو یا زاویه بسته می نامند. در واقع باید گفت هرچه عدد فاصله کانونی از عدد 50mm بیشتر شود ما به سمت تله فوتو یا زاویه بسته شدن لنز حرکت می کنیم. میدان دید (Field of view) در این لنز‌ها کوچکتر از لنز‌های نرمال است. می توان گفت از این لنز برای درشت نمایی از یک موضوع بدون نزدیک شدن به آن موضوع استفاده کرد. به همین دلیل در عکاسی حیات وحش و عکاسی ورزشی بسیار کاربرد دارند. در واقع لنزهای تله فوتو این امکان را به ما میبخشند تا سوژه‌ را چندین متر دورتر عکاسی کنیم.

لنز‌های تله بزرگنمایی بیشتری در تصویر ایجاد می‌کنند و به همین علت اجازه می‌دهند تا عکاس بتواند از موضوعات نسبتا تا خیلی دور عکس بگیرد. عموما لنز‌هایی که فاصله کانونی آن‌ها بیشتر از ۷۰mm باشد به عنوان لنز تله فوتو در نظر گرفته می‌شوند. همچنین لنز‌هایی که دارای فاصله کانونی بیشتر از ۳۰۰mm هستند، لنز سوپرتله فوتو (Super telephoto lens) نامیده می‌شوند.

لنز‌های تله فوتو معمولا بزرگتر و سنگین‌تر از سایر انواع لنز‌ها هستند و حمل و نقل آن‌ها مشکل‌تر است. یکی از کاربرد‌های شایع در لنز‌های تله فوتو متوسط، به علت ایجاد پرسپکتیو طبیعی در سوژه، استفاده در عکاسی پرتره است.

لنز زوم (Zoom Lenz)

این لنز در اصل برای سینما ساخته شد و سالها به علت کیفیت پایین تصویر آن در عکاسی اقبالی نداشت. اما با رفع معایب و مشکلات آنها امروزه بسیار مورد توجه بوده و کاربرد دارند. امروزه رواج لنزهای زوم بسیار فراتر رفته و اعتماد عکاسان را جلب کرده است. در نتیجه بسیاری از افراد استفاده از این لنزها را ترجیح می دهند.

این نوع لنزها از عدسی (المان) هایی با فواصل مختلف ساخته می‌شوند که با جابجایی آن‌ها می‌توان فاصله کانونی را تغییر داد. در واقع لنزهای زوم می توانند از یک فاصله کانونی کوتاه تا یک فاصله بلند بزرگ جا به جا شوند و تمام فاصله کانونی میان آن دو عدد را پوشش دهند. این لنزها بر روی بدنه خود دو عدد فاصله کانونی درج شده دارند ( مثل ۷۰-۲۴ ). این اعداد نشانگر کوتاهترین فاصله کانونی لنز یعنی 24 و بلندترین فاصله کانونی لنز یعنی 70 است. این اعدا به این معنی است که شما با این لنز تمام فواصل کانونی مابین 24 تا 70 را در اختیار دارید.

در میان انواع لنز دوربین، لنزهای زوم روش‌های طراحی و ساخت گوناگونی دارند. در این لنزها، معمولاً تغییر فاصله کانونی (زوم کردن) با افزایش طول لنز همراه خواهد بود.

لنزهای زوم از شگفتی های اپتیکی هستند. این لنز‌ها از عناصر اپتیکی زیادی تشکیل شده اند که باعث می‌شود اندازه و وزن بیشتری نسبت به لنز‌های دیگر داشته باشند. لنزهای زوم مرکب از چندیدن عنصر می باشند که به هنگام استفاده به طور گروهی به حرکت در می آیند. لنزهای زوم معمولا گران قیمت هستند. در لنز‌های زوم، نور از تعداد بیشتری عدسی عبور می‌کند و همین منجر به کاهش مختصری در کیفیت تصویر میگردد. در لنز‌های زوم با توجه به ساختار پیچیده تری که دارند سیستم‌های فوکوس خودکار (Autofocus) معمولا عملکرد ضعیف تری دارد.

لنـز فیش آی یا لنز چشم ماهی (Fisheye Lens)

معمولا وقتی که عدد فاصله کانونی یک لنز واید از 16mm کمتر می شود، آن لنز را Fisheye یا چشم ماهی می نامند. زاویه دید لنز فیش آی (fesheye) یا چشم ماهی معمولا بین ۱۰۰ تا ۱۸۰ درجه است. استفاده از این نام به این دلیل لست که عکس های گرفته شده با این لنز به شکل کروی هستند. در واقع لنز فیش آی (fesheye) یا چشم ماهی یک لنز اولترا واید است که زوایه دید بسیار بازی دارد. لنز‌های چشم ماهی جزء دسته لنز‌های خط منحنی (Curvilinear Lens) اولتراواید هستند که در تصاویری که با آن‌ها گرفته می‌شود اعوجاج (Distortion) و انحنای خطوط به شدت اتفاق می‌افتد و عناصر تصویر دچار نوعی اختلال شکلی (deformity) می‌گردند.

به کمک لنز چشم ماهی می‌توانید به سوژه خیلی نزدیک شوید و به عکس‌های خود وضوح بیشتری بدهید. در برخی موارد نیز برای ایجاد حالت های طنز نیز از این لنزها بهره می جویند.

لنز ماکرو (Macro Lens)

برخی مواقع نیاز است تا از یک موضوع کوچک و یا از یک قسمت خاص از یک موضوع از نزدیک عکاسی کنیم. عکاسی از این موضوعات با هیچکدام از لنزهایی که تا اینجا معرفی کردیم امکان پذیر نیست. از اینرو لنزهایی برای این نوع از فعالیت ها ساخته شده که به لنز ماکرو (Macro Lens) شناخته می شوند. لنز ماکرو (Macro Lens) توانایی نزدیک شدن بیش از حد به موضوع ها را دارد و مانند یک میکروسکوپ بافت ریز اجسام را عکاسی می کند. این توانایی به علت توانایی در فوکوس کردن و واضح سازی در فواصل نزدیک است. این نوع واضح سازی در فواصل نزدیک در لنزهای دیگر مقدور نیست. فواصل کانونی لنز‌های ماکرو بر اساس طراحی ساختارشان متفاوت است، اما بیشترین فواصل کانونی مورد استفاده بین 50mm تا 200mm است. عکاسی ماکرو از اشیاء و موجودات ریز عمدتا با این نوع لنز‌ها انجام می‌شود.

لنز تیلت شیفت (Tilt-Shift Lens)

لنزهای تیلت شیفت توانایی چرخاندن صفحه کانونی تصویر را دارند که این کار باعث تغییر در پرسپکتیو تصویر می شود. لنز تیلت شیفت برای انجام این کار، از سازوکار و تجهیزات خاصی بهره می‌برد که توسط آن، عدسی‌ها چرخیده و یا بر روی محور خود حرکت می‌کنند. به لنز تیلت شیفت (Tilt-Shift Lens)، لنز تصحیح پرسپکتیو (Perspective Control Lens) یا لنز PC هم می‌گویند. همچنین با این لنز‌ها می‌توان فوکوس انتخابی (Selective focus) انجام داد، بطوریکه در یک تصویر بخش‌هایی از آن فوکوس گردد و بخش‌های دیگری از آن که در همان سطح قرار گرفته اند خارج از فوکوس باشند. فاصله کانونی لنز‌های تیلت شیفت (T-S lens) معمولا در محدوده لنز‌های واید قرار دارد. این لنز‌ها عموما در عکاسی معماری استفاده می‌شوند.

شما می توانید قسمت اول آموزش لنز دوربین عکاسی را اینجا مطالعه کنید.

در مطلب آینده به معرفی علامت های اختصاری درج شده بر روی لنزها می پردازیم.

(تیم دیلنز در حال آماده سازی پادکست این پست است و به زودی بارگذاری می شود)

(انتشار این مطلب تنها با ذکر منبع www.Dlenz.ir و در فضای مجازی مجاز خواهد بود)

دیلنز پایگاه جامع خبر و آموزش عکاسی

جهت استفاده از آموزش های عکاسی سایت دیلنز کلیک کنید